Wie ooit een editie van Skills The Finals – het jaarlijks NK voor beroepen voor het (v)mbo – heeft bijgewoond, kan het beamen: dit is wellicht de grootste beroepenoriëntatiebeurs voor jongeren. De finales, voorrondes en zelfs trainingssessies zijn zeer geschikt om beroepen in the spotlight te zetten en hierover voorlichting te geven.
Als je tegenwoordig je auto naar een garage brengt, zie je waarschijnlijk niets van de werkplaats. Je levert je sleutels in bij de receptie en bij het weer ophalen van je auto staat deze al voor je klaar op de parkeerplaats. Van het werk krijg je niets mee. Het blijft onzichtbaar. Ook op scholen wordt het steeds moeilijker om met name de conventionele technische beroepen – autotechnicus, installateur – te bewonderen. ‘Vroeger hadden veel vmbo-scholen enorme technieklokalen, maar die zijn samen met de bijbehorende vakdocenten aan het verdwijnen’, vertelt John van Dijk, districtmanager regio Zwolle bij IW Nederland, een opleider voor de technische installatiebranche. ‘Scholen focussen zich steeds meer op de beroepsrichting D&P, Dienstverlening & Producten, die naast de techniek in de breedste zin – de richting PIE, oftewel Produceren, Installeren & Energie – is ontstaan. Bij D&P bereiden leerlingen zich voor op “sexy” beroepen als webdesigner en krijgen te maken met dronetechnologieën, robotica of 3D-printing. Deze vakken zijn erg leuk voor de docenten om te geven en te ontwikkelen, wat ik ook goed snap. Maar voor bijvoorbeeld de installatiebranche is dit wel een zorgelijke ontwikkeling, omdat de leerlingen in de bovenbouw nu veel meer te kiezen hebben. Waarom zou je met je voeten in de modder gaan staan, als er zoveel leuke en “schone” beroepen zijn om te kiezen?’
Kennis maken met technische beroepen
Van Dijk heeft als taak jongeren te interesseren en motiveren voor de elektro- en installatietechniek en – goedgeschoold – in te laten stromen in het regionale bedrijfsleven. Om hen toch te laten zien en ervaren dat een beroep als technicus echt wel gaaf is, organiseert IW Nederland samen met enkele partners de zogeheten Techniekcarrousel. Vo-leerlingen maken dan in een enorm pand kennis met allerlei technische beroepen. Ze kunnen er bouwtimmeren, metselen, een mooie lamp maken of bijvoorbeeld een telefoonstandaard in elkaar lassen. Ook de vakwedstrijden zijn in de ogen van Van Dijk ‘een mooi instrument’ om beroepen te promoten. ‘Leerlingen zien dan zo’n gast van 19, 20 jaar aan het werk en denken: dat kan ik over een paar jaar ook bereiken.’
Enorme ontwikkeling
Van Dijk is via het Deltion College in Zwolle, waarvoor hij onder meer de bedrijfscontacten coördineert en voorlichting geeft, volop betrokken bij de Skills-vakwedstrijden. ‘De wedstrijden vergroten de kwaliteit van het onderwijs en daarmee de aantrekkelijkheid ervan’, stelt hij vast. ‘Deelnemende studenten maken in korte tijd een enorme ontwikkeling door: ze trainen immers om straks misschien zelfs op wereldniveau te presteren. Ze laten vmbo-leerlingen en mbo-studenten zien hoe mooi hun vak is en wat je ermee kunt bereiken.’
Meerdere smaakjes
Ook Kevin Kloosterman, docent Mechatronica bij ROC Mondriaan, ziet in de wedstrijden een mooie gelegenheid om het vak te promoten. Kloosterman is net als John van Dijk al jaren betrokken bij de vakwedstrijden van WorldSkills Netherlands: in 2009 nam hij als Nederlands kampioen deel aan de WorldSkills in Canada, tegenwoordig is hij expert. ‘Een paar jaar geleden leek het wel of er elk jaar een klas bij kwam’, vertelt hij. ‘Maar de groei is gestagneerd; krimp ligt op de loer. Dat komt bijvoorbeeld door het groeiende opleidingsaanbod. Er zijn meerdere smaakjes. Zaak dus om alle mogelijkheden te benutten om de mechatronica te promoten. Bij onze open dagen laat ik dan ook altijd een paar vakwedstrijddeelnemers een trainingssessie houden. Ik vertel dan de bezoekers, terwijl ze kijken, meer over de opleiding en de mogelijkheden die ROC Mondriaan biedt om te excelleren. Maar ook over wat de wedstrijden kunnen opleveren. Toen ik terugkeerde van de WorldSkills kreeg ik de ene na de andere aanbieding van bedrijven. Deelname betekent echt wel iets in het bedrijfsleven.’
Vieze handen
Tijdens de open dagen komen ook best wat meisjes langs, een groep die niet gemakkelijk te enthousiasmeren is voor een technisch beroep. Kloosterman: ‘Ze geven dan aan “iets met techniek” te willen doen, maar vertellen vervolgens dat ze liever geen vieze handen willen. Ergens leeft nog steeds het idee dat techniek automatisch betekent dat je smeer op je vingers krijgt. Terwijl elektrotechniek bijvoorbeeld heel schoon werk is. Verder schrikt het veel meiden af dat er zo weinig meiden in de techniek zitten. Ze durven dan niet de keuze te maken, omdat ze bang zijn straks het enige meisje te zijn. Lastig om dat te doorbreken. Maar ook hier geldt: laat zien wat een beroep echt inhoudt en hoe mooi dat kan zijn!’