Column | ‘Ik heb een mooie droom. Die droom komt hopelijk uit in 2025 als het mbo een nieuwe kans krijgt om het mooie idee van keuzedelen een goede praktijkopvolging te geven.
Droom even met me mee. Het is 2025. Studenten volgen op dinsdag- of donderdagavond een cursus ‘Spaans voor beginners’, schrijven zich op de maandagochtend in voor een masterclass ‘Websites bouwen met WordPress’ of leren op woensdagmiddag hoe ze een offerte maken en een factuur opstellen. Cursussen en masterclasses gegeven door gedreven experts en gevolgd door gemotiveerde studenten op tijdstippen die hen goed uitkomen. Studenten die zich inschrijven omdat ze geïnteresseerd zijn, niet omdat ze nu eenmaal de 240 uur van een keuzedeel moeten aftikken. Klinkt goed, of niet?
Nee…dat kunnen we niet organiseren
Terug naar het moment dat het mbo voor het eerst geconfronteerd werd met het fenomeen keuzedelen. Of hoe een goedbedoelde regeling een belabberde start maakte. ‘Laten we alle mbo-studenten de kans geven om een deel van hun opleiding zelf in te vullen. Ze kunnen kiezen uit stevige professionele cursussen waarmee ze hun cv verrijken, zich voorbereiden op een vervolgstudie, of een lacune in hun kennis opvullen.’ Dat was in grote lijnen de argumentatie achter de invoering van keuzedelen in 2016. Op veel scholen zag de uitvoering in de praktijk er heel anders uit.
‘Beste studenten, we hebben goed nieuws! De vrije ruimte in jullie opleiding vervangen we door verplichte cursussen waar je bij elkaar opgeteld 6 fulltime-weken aan kwijt bent, elk jaar opnieuw! Je mag kiezen uit ‘Voorbereiding Engels niveau 4’ of ‘Doorstroom mbo-hbo’ en volgend jaar doe je dan die andere’.
Student: ‘Mag ik niet leren boekhouden voor mijn eigen bedrijf?’
School: ‘Nee, dat kunnen we niet organiseren. En trouwens, vanaf nu betaal je ieder jaar 50 euro extra voor de verplichte boekenlijst. Succes!’
Keuzedelen…geweldige kans!
In de aanloop naar 2025 kunnen we het samen opnieuw proberen. De voortekenen zijn hoopvol. De koppeling tussen keuzedelen en kwalificatiedossier wordt volledig losgelaten, zoals nu al bij nieuwe keuzedelen. Dat betekent dat studenten echt vrije keuzes hebben! Althans op papier. Op papier klonk het in 2016 ook al goed. Maar het gaat natuurlijk om de praktijk. Willen we keuzedelen nu wel tot een succes maken, dan vereist dat flexibiliteit en creativiteit van scholen. Maar het kan!
Hoe dan? Nou, door experts in te zetten die in de vorm van masterclasses en praktijkcursussen gemotiveerde studenten inspireren met hun expertise. Een docent kan het startschot geven en helpen bij de uiteindelijke beoordeling, maar een ervaren expert neemt in de tussentijd het stokje over, zodat die docent zich kan bezighouden met de rest van zijn of haar overvolle agenda. Als we keuzedelen laten geven door mensen die daar blij van worden en ze laten volgen door studenten die er net zo blij van worden, dan zijn we al een heel eind.
Dan de hamvraag: hoe organiseert de school dit? Daar zit inderdaad de crux. Het was meestal geen onwil van scholen in 2016, ze wilden wel, maar ze kregen het oprecht niet voor elkaar. Hoe lukt dit in 2025 wel? In elk geval niet door allemaal zelf het wiel uit te vinden! Wat zou het toch ongelofelijk jammer zijn als iedereen het weer op zijn eigen houtje probeert te doen. Samen weten we meer en kunnen we meer. Laten we dus samen kijken hoe we het over de scholen heen georganiseerd krijgen. In coronatijd hebben we bijvoorbeeld heel veel ervaring opgedaan met online lessen, ervaring die we goed kunnen gebruiken voor een nieuwe ‘blended’ aanpak.
Wordt het bijvoorbeeld niet eens tijd voor de eerste Nederlandstalige MOOC voor het mbo, grijpen we deze kans? Of zetten we een kruis en blijven we doen wat we deden?
Pascal van de Kaa is Edublogger en Senior Adviseur Onderwijsvernieuwing bij ROC van Amsterdam-Flevoland.