Het moet een wettelijke taak van de publieke scholen worden om omscholingstrajecten voor volwassenen aan te bieden. Daarvoor pleiten diverse politieke partijen in hun programma’s voor de verkiezingen van 22 november 2023.
Volgens het VVD-programma is het van belang dat Nederland meer gaat inzetten op bij- en omscholing: ‘leven lang ontwikkelen moet de norm worden’. De publieke scholen moeten wat de liberalen wettelijk verplicht worden om hun onderwijsaanbod beschikbaar te stellen voor volwassenen en werkenden. Ook het CDA spreekt over een ‘wettelijke opdracht’ voor onder andere de mbo-scholen om scholingstrajecten voor volwassenen te ontwikkelen. Wat de christen-democraten betreft komt er een ‘pact voor leven lang ontwikkelen’. Daarbij zou iedere Nederlander een persoonlijk ontwikkelbudget moeten krijgen. D66 wil dat iedereen terecht kan op de mbo-scholen voor ‘een publiek aanbod van leven lang ontwikkelen’. Daarnaast zou iedere Nederlander een ‘leerbudget’ moeten krijgen, dat ingezet kan worden voor erkende opleidingen. De SP wil bijscholen aantrekkelijk maken, ‘bij voorkeur aan een mbo, hogeschool of universiteit’.
Tekortberoepen
Diverse partijen pleiten voor maatregelen om studenten te stimuleren opleidingen voor tekortberoepen te kiezen. Zo willen VVD en CDA het lesgeld voor opleidingen in zorg en techniek verlagen of afschaffen. De VVD pleit in het verkiezingsprogramma ‘Ruimte geven, grenzen stellen’ (een variant op het Onderwijsraad-rapport ‘Grenzen stellen, ruimte laten’) voor het stoppen van beroepsopleidingen met weinig kans op een baan. Volgens Forum voor Democratie moet het beroepsonderwijs opleiden ‘naar de behoefte van de samenleving’.
Waaier
Bijna alle partijen willen af van het onderscheid in hoger en lager onderwijs. De VVD wil de diverse schoolniveaus andere namen geven. De Boer Burger Beweging doet daar ook al concrete suggesties voor. Zo zou het mbo voortaan ‘praktisch beroepsonderwijs’ moeten heten en het hbo ‘theoretisch beroepsonderwijs’. Het door demissionair Onderwijsminister Dijkgraaf geïntroduceerde beeld van de waaier van gelijkwaardige opleidingen krijgt dus veel steun.
Stages
Het onderwerp stages komt ook regelmatig aan de orde in de verkiezingsprogramma’s. Zo wil de combinatie GroenLinks/PvdA (‘Verenigd Links’) scholen verplichten om stageplekken toe te wijzen aan studenten. In dit model van ‘stagematching’ hoeven studenten niet meer zelf te solliciteren voor een stageplek. Deze werkwijze zou moeten voorkomen dat studenten te maken krijgen met stagediscriminatie. In het stagepact dat minister Dijkgraaf in februari sloot met scholen en leerbedrijven is afgesproken dat stagematching als experiment ingezet kan worden bij de eerste stage van mbo-studenten. D66 koppelt in het verkiezingsprogramma stagematching nadrukkelijk alleen aan de eerste stage, ‘zodat studenten een positieve eerste kennismaking met de arbeidsmarkt’ krijgen. Diverse partijen pleiten ook voor een verplichte stagevergoeding. Waar ‘Verenigd Links’ pleit voor een minimale stagevergoeding, noemt VOLT zelfs een concreet bedrag: 550 euro per maand.
Ambachtstitels
Om de positie van het mbo te versterken pleit de ChristenUnie ervoor om scholen de mogelijkheid te bieden voor afgestudeerde studenten een vervolgtraject aan te bieden. In zo’n extra studiejaar kunnen studenten zich verder ontwikkelen in hun vak. Specialisatie en vakmanschap zouden daarin centraal moeten staan. Forum voor Democratie doet de suggestie om ambachtstitels in te voeren, ‘ter bevordering van het aanzien van vakmanschap’. Een vergelijkbare suggestie deed minister Dijkgraaf onlangs bij de opening van het studiejaar. Enkele andere opvallende voorstellen: D66 pleit voor een salarisverhoging van mbo-docenten en de combinatie GroenLinks/PvdA belooft – zonder nadere uitleg – het aantal vroegtijdig schoolverlaters terug te dringen.
Bij het maken van dit overzicht waren enkele verkiezingsprogramma’s, waaronder die van Denk en Nieuw Sociaal Contract (Omtzigt), nog niet beschikbaar.
Lees ook: Politieke partijen willen einde aan rendementsdenken