Een lastig gesprek

COLUMN | Met een knoop in mijn maag ging ik naar het eindgesprek. Tijdens het vorige gesprek was de student last minute verdwenen. Het is altijd jammer als een student dit gedrag vertoont, vooral als ik denk dat het niet nodig is. Want ik wéét dat deze student het kan, waarom is het afgelopen periode zo anders verlopen?

Tijdens deze stage liet de student zich niet van zijn beste kant zien. Het duurde lang voordat hij zijn BPV-plan deelde met zijn begeleiders. Hij zei dat hij problemen had met uploaden. Hetzelfde gold voor de opdrachten die hij moest maken. Elke keer was er een reden waarom ze er niet waren. Feedback van collega’s nam hij met woorden aan, maar hij handelde er niet na. Het plannen van evaluaties was lastig; er waren altijd problemen waardoor het niet kon plaatsvinden. Toen hij een dienst had geruild, kwam hij niet opdagen en reageerde hij niet op telefoontjes, appjes of andere berichten van collega’s. Hij liet niets weten. Een paar weken later verscheen hij opeens tijdens een dagdienst. Zijn begeleiders waren er klaar mee en zochten contact met mij.

Aangekomen bij het eindgesprek merkte ik dat zijn begeleiders good cop/bad cop speelden. Eén begeleider vertelde in ferme taal wat er niet goed ging en dat het zonde van haar tijd was. De andere begeleider probeerde de harde uitspraken te verzachten en juist positieve dingen van hem uit te lichten. Ze begon over zijn potentie, dat hij zo leuk was met bewoners en dat zij het jammer vond dat hij zo onbetrouwbaar kon zijn. Het leek binnen te komen bij hem. Maar of dit echt zo was?

De student probeerde luchtig te reageren. Hij gaf sociaal gewenst aan dat hij de leerpunten inzag en begon een verhaal over slijm in zijn keel. Toen we na het gesprek afscheid namen van zijn begeleiders en samen naar buiten liepen, vroeg ik hoe hij zich voelde. ‘Wel goed’, zei hij, ‘alleen wat last van de keel.’ Verbaasd over deze reactie zei ik: ‘Je mag je best rot voelen over deze stage, dat is toch logisch, dat maakt je ook mens.’ Hij keek me aan en er kwamen tranen. Hij vond het allemaal zo vervelend en hij snapte ook wel dat ze meer verwachtte van hem. Alleen durfde hij dat niet te zeggen. Hij wilde alles zo goed doen en was bang om fouten te maken. Dáárom stuurde hij niets op en reageerde hij niet als ze contact met hem zochten. Hij hoopte dat het voorbij zou gaan. Hij probeerde het te vermijden.

Dat deed me denken aan mijn eigen fouten, of eigenlijk mijn angst voor fouten. Toen ik net studeerde, vond ik alles spannend en wilde ik dat alles in één keer goed ging. Mijn beperkingen aangeven vond ik lastig, hulp accepteren, laat staan vragen, vond ik moeilijk en deed ik daarom niet. Soms was ik zo lang bezig om uit te pluizen wat er van mij verwacht werd of legde ik de lat zo hoog, dat ik overmatig veel tijd en energie in een opdracht stopte. En als ik het dan terugkreeg, was ik teleurgesteld over het resultaat. Toen ik aan mijn derde studie begon, die ik echt wilde afmaken, ontdekte ik dat het een utopie was om mijn opdrachten precies zo in te leveren als de docent verwachtte.

Door mijn best te doen en eraan te werken, maar niet overdreven lang, kon ik mijn opdrachten met minder angst inleveren. Als ik het terugkreeg, was het voorzien van opbouwende feedback. Dat hielp me enorm in mijn eigen ontwikkeling en ik wist steeds beter wat er van mij verwacht werd.  Deze werkwijze hanteer ik nu nog steeds in mijn eigen onderzoek.

Ik vertelde de student mijn persoonlijke verhaal, hopend dat het hem helpt bij zijn volgende stage. Ik weet dat hij het kan en ik zou het jammer vinden als zijn perfectionisme hem blijft belemmeren. Bovendien hadden we in het eindgesprek ook een plan met hem gemaakt waar hij aan kan werken in zijn volgende stage. ‘Kun je hier wat mee?’ vroeg ik. Hij keek me glazig aan en zei dat hij zou proberen meer te communiceren en in te leveren. Daarna fietste hij snel weg.

Ik baal dat ik niet zeker weet of hij er wat mee gaat doen, want ik gun hem dat hij niet weer zo’n lastig gesprek hoeft mee te maken. Maar tegelijkertijd bedenk ik dat ik het zelf ook niet met één lastig gesprek leerde…