Om de arbeidsmarkt voor specialistische beroepen te beschermen, krijgt de minister de bevoegdheid om een school tijdelijk het alleenrecht te geven voor bepaalde opleidingen.
Er bestaan al langer zorgen over de kleine opleidingen voor specialistische beroepen als pianostemmer en instrumentenmaker. Deze opleidingen zijn kostbaar en werken over het algemeen met kleine aantallen studenten. Zo is het gemiddelde aantal studenten voor specialistische beroepsopleidingen sinds 2009 gedaald van 21 naar 11. Het is daarom verre van doelmatig als meerdere scholen dit soort opleidingen aanbieden. Minister Bussemaker maakt zich zorgen over het verdwijnen van kleine opleidingen: ‘Als zo’n unieke vakopleiding eenmaal is verdwenen, wordt het erg lastig om die daarna opnieuw te starten. Hierdoor dreigt het risico op verschraling van het onderwijsaanbod. En dat terwijl er altijd behoefte is aan echte vakmensen, zeker met het oog op de grote groep die de komende jaren met pensioen gaat.’
Zelfregulering
Omdat het scholen maar moeizaam lukt hier onderling afspraken over te maken, wil de minister nu de bevoegdheid krijgen om tijdelijk aan één school het alleenrecht voor een opleiding te geven. Dit alleenrecht zou verstrekt kunnen worden als een bepaalde opleiding uit Nederland dreigt te verdwijnen. Scholen die zo’n alleenrecht krijgen, hebben de kans gedurende een bepaalde periode extra te investeren in de opleiding. Ze hoeven dan niet bang te zijn voor concurrentie van andere scholen die dezelfde opleiding aanbieden. Het alleenrecht, dat rust en zekerheid moet geven, zou voor een periode van maximaal vijf jaar verstrekt moeten worden.
Prijsfactor
Naast het alleenrecht kan de minister ook besluiten de prijsfactor voor de kleine opleiding te verhogen. Een hogere prijs per leerling kan scholen in staat stellen een kleine opleiding in stand te houden. Beide elementen – alleenrecht en prijsfactor – zijn opgenomen in het wetsvoorstel ‘Samenwerkingscollege en unieke beroepsopleidingen’.
Commissie macrodoelmatigheid
De Commissie Macrodoelmatigheid mbo (cmmbo) krijgt in het voorstel van de minister de taak om te adviseren over het toekennen van het alleenrecht. Dit sluit aan bij de huidige taken van de commissie, die onder andere adviseert over het naleven van de zorgplichten arbeidsmarktperspectief en doelmatigheid.
Sluitstuk
Er is kritiek op het wetsvoorstel van de zijde van de scholen. De MBO Raad is van mening dat het alleenrecht de ruimte van scholen inperkt om alle opleidingen te kunnen aanbieden in een regio. Het zou beter zijn dit aan de scholen zelf over te laten. In reactie hierop stelt minister Bussemaker dat zelfregulering door scholen het uitgangspunt is. Als scholen echter niet zelf in actie komen, is de invoering van het alleenrecht een ‘ultimum remedium’.
Lees ook: Tweede Kamer steunt aanpak kleine unieke opleidingen