Het mbo leidt op voor een snel veranderende arbeidsmarkt. Dat vraagt veel van instructeurs en docenten. Gelderse instellingen slaan daarom de handen ineen om gezamenlijk te werken aan professionalisering.
In de Gelderse professionaliseringsagenda trekken zeven mbo-scholen samen op met de Hogeschool Arnhem-Nijmegen (HAN). Gezamenlijk werken zij aan de competenties die opleiders nodig hebben voor beroepsgericht onderwijs. ‘Wij leiden studenten heel direct op voor de beroepspraktijk,’ vertelt Martine Vencken van ROC Nijmegen. ‘Onze opleidingsteams moeten daar dus heel goed op kunnen inspelen.’
Kennisgroep
Martine is coördinator van de kennisgroep beroepsgerichte didactiek, die onderdeel is van de professionaliseringsagenda. Deze kennisgroep gaat na hoe het onderwijs nog beter kan aansluiten op de praktijk. ‘Samenwerking voorkomt dat we allemaal zelf het wiel uitvinden,’ zegt Martine. ‘Als je buiten je eigen instelling kijkt, zie je dat er heel veel gebeurt. We kunnen veel van elkaar leren.’
Vanuit de HAN is onderzoeker Haske van Vlokhoven betrokken bij de kennisgroep. Zij doet onderzoek naar vraagstukken rondom beroepsgerichte didactiek. ‘Docenten en instructeurs zijn de hele dag bezig met beroepsgericht opleiden, maar ze hebben het er bijna nooit expliciet over, zoals vissen zich niet bewust zijn van het water waarin ze zwemmen. Wat is nou eigenlijk cruciaal voor beroepsgericht opleiden?’
Werkveld
In de eerste plaats samenwerking met het werkveld. ‘Het draait om de relatie,’ zegt Haske. ‘Je moet als docent het lokaal uit en naar de praktijk toe, om vanuit een hybride rol, veel meer in en uit de instelling te kunnen bewegen.’ En niet dat alleen: ‘Je moet in gesprek met het werkveld om je onderwijs goed vorm te kunnen geven,’ zegt Martine. De praktijk is voortdurend in beweging, waardoor onderwijs snel veroudert. ‘Een branche kan in korte tijd compleet veranderen.’ Daarom is het van belang om tijdens de opleiding aandacht te besteden aan de omstandigheden waarin de student later aan de slag gaat. ‘We moeten de context van het beroep beter in beeld brengen voor de student,’ geeft Martine aan. ‘Er is praktijkgericht onderzoek voor nodig om na te gaan hoe we dat zouden kunnen doen. Ook een thema als beroepsidentiteit vergt aandacht.’
Adaptieve expertise
Verder is voor beroepsgericht opleiden beter begrip nodig van de ontwikkeling die studenten in de praktijk doormaken. ‘Studenten werken tegenwoordig vaak vanuit een authentieke opdracht of met een echte opdrachtgever,’ licht Haske toe. ‘Docenten moeten hen daarom vooral adaptieve expertise bijbrengen. Ze moeten de studenten leren hoe ze kunnen leren.’ Het ene team is daar verder in dan het andere. Tijdens bijeenkomsten wisselen de leden van de kennisgroep ervaringen uit. ‘We presenteren onszelf op onderzoeksdagen en bijeenkomsten op de aangesloten scholen’ vertelt Haske. ‘Belangrijk is dat de professionaliseringsagenda ook bestuurlijk gedragen wordt,’ vult Martine aan, zodat we samen voor een olievlekwerking kunnen zorgen. We hebben een goede stuurgroep en de kennis zingt inmiddels overal rond.’
Spiegelteams
In een eerder project van de kennisgroep is de Spiegel Beroepsgerichte didactiek ontwikkeld, waarmee teams zichzelf kunnen ‘scoren’ en vervolgens het gesprek erover kunnen aangaan. ‘NRO heeft een driejarige subsidie toegekend voor onderzoek naar het verbeteren van beroepsgerichte didactiek met behulp van dit instrument,’ legt Haske uit. ‘De spiegel geeft aan op welke onderdelen een team het goed doet en waar verbetering mogelijk is. Het idee is dat ze daarop gerichte professionaliseringsactiviteiten ontwikkelen. Hoe en of dat werkt gaan we samen met elkaar onderzoeken.’
In de Gelderse professionaliseringsagenda werken zeven mbo-scholen samen: Aventus, Yuverta, Graafschap College, Rijn IJssel, ROC A12, ROC Nijmegen en ROC Rivor. Naast professionalisering van de huidige docenten is de samenwerking gericht op het opleiden van nieuwe docenten en de verbinding met onderwijsonderzoek. Er zijn kennisgroepen ‘beroepsgerichte didactiek’ en ‘leren en lesgeven met ICT’.
Lees meer over de Gelderse professionaliseringsagenda en over het project rond Beroepsgerichte didactiek