Vanaf studiejaar 2026-2027 is burgerschap voor mbo-studenten een verplicht onderdeel om hun diploma te behalen. Maar: uit onderzoek van JOB blijkt dat veel studenten het nut van burgerschapsonderwijs niet inzien. Zo’n 22 procent geeft zelfs aan het burgerschapsonderwijs op hun school slecht te vinden. Het gemiddeld eindoordeel was een 5,8. Een wel erg krappe voldoende…
JOB doet in haar onderzoek de aanbeveling om burgerschap voor studenten concreet te maken door aansluiting te zoeken bij de leefwereld van studenten. Maar hoe doe je dat? MBO-today sprak met Marlies Blaauw, programmamanager Burgerschap bij ROC Noorderpoort, en Marloes Dekker van jongerenplatform Jimmy’s. Marlies Blaauw: ‘Burgerschap wordt nog te vaak als een onbelangrijk vak gezien; het hangt er wat bij. Nu het een verplicht onderdeel wordt, is er meer urgentie: we moeten er wat mee.’ Marloes Dekker, die bij Jimmy’s dagelijks werkt in de leefwereld van jongeren, werd ingevlogen. Of zij – als buitenboordmotor – mee kon helpen?
Het wiel uitvinden
Op verschillende plekken binnen Noorderpoort bleken verschillende mensen hetzelfde burgerschapswiel uit te vinden; er was niemand die het overzicht hield. Stap één was dan ook om die aan te stellen. Sinds september 2023 is Marlies als coördinator Burgerschap het centrale aanspreekpunt. Marlies: ‘In ons onderwijs gebeurt al veel dat onder de noemer van burgerschap geplaatst kan worden. Dat moeten we op een logische manier bij elkaar zien te brengen. Dat doen we nu onder de naam ‘wereldburgerschap’. Ons burgerschapsonderwijs moet aansluiten op onze visie op onderwijs. Wij gebruiken voor burgerschap vaak een drietrapsraket: hoe verhoud je je tot jezelf, hoe verhoud je je tot de ander en hoe verhoud je je tot de wereld om je heen?’
Studentenparticipatie
Maar: hoe zorg je er nu voor dat dat het burgerschapsonderwijs ook beter aansluit op de student? Marlies: ‘We hebben geleerd dat je pas met die vraag aan de slag kunt, als je de basis op orde hebt. Dat is het geval wanneer ‘top’ en ‘bottom’ bij elkaar komen. Ofwel: wanneer de directie het belang inziet van het werk van enthousiaste docenten. En dat is nu zover.’ Dat zie je bijvoorbeeld terug in de Leergang Burgerschap voor docenten, die in februari aan zijn derde editie begint. Marloes: ‘Het betrekken van studenten bij burgerschapsonderwijs zit daar nu ook in.’
Nieuwe vormen van leren
Marloes: ‘Afgelopen tijd hebben we in de vorm van experimenten ervaring opgedaan met het betrekken van studenten. Zo hebben we expedities georganiseerd waar docenten en studenten samen – op een toffe plek, in een relaxte sfeer en op gelijkwaardig niveau – het thema wereldburgerschap verkenden.’ Op die expedities werd niet alleen gepraat, maar vooral ook geoefend. Bijvoorbeeld met andere vormen van leren. Marloes: ‘We waren lekker buiten en gingen fikkie stoken. Hoe je dat doet, leert je ook iets over jezelf. Ga je gelijk aan de bak of ga je er eerst over nadenken? Die nieuwe vormen van leren spraken ook echt aan.’ Marlies vult aan: ‘Wat we van studenten terug horen is dat zij het heel fijn vinden om écht betrokken te worden bij dit proces. Dat er naar hun verhaal geluisterd wordt.’
Marlies: ‘We zetten mooie stappen om binnen Noorderpoort onze studenten nog beter te betrekken. Zo hebben we nu ook een collega die verantwoordelijk is voor de vormgeving van studentenparticipatie. Wij kunnen met de stappen die we zetten mooi als proeftuin dienen. Marloes: ‘Want om het onderwijs leuker en betekenisvoller te maken voor studenten, moet je ze ook écht betrekken!’
Bekijk hier het onderzoek van JOB
Lees ook: Praktijkvoorbeelden maken burgerschapsonderwijs effectiever
Foto: Marlies Blaauw (links) en Marloes Dekker (rechts)