COLUMN | De Onderwijsraad is een onafhankelijk adviesorgaan voor de regering. Dit voorjaar publiceerde de raad een advies over opleiden in de beroepspraktijk: ‘De Onderwijsraad beveelt beroepsopleidingen aan steeds af te wegen of opleiden in de beroepspraktijk noodzakelijk is en waar mogelijk ook alternatieven zoals simulaties te ontwikkelen’. Kort gezegd: geen stages in de beroepspraktijk, maar op school leren.
Gelukkig geeft de Onderwijsraad voorbeelden van manieren hoe het onderwijs op school de stages in de beroepspraktijk kan vervangen. In het rapport heet het: ‘In het schoolgebouw leren studenten meehelpen in de kantine of interieurverzorging. Nog een alternatief zijn praktijkopdrachten verstrekt door een bedrijf, waaraan studenten in de onderwijsinstelling werken, zoals een technische bouwtekening maken.’ En ook aan de begeleiding wordt gedacht: ‘Verder worden docenten en andere medewerkers van de onderwijsinstelling ingezet voor (een deel van) de begeleiding en coördinatie tijdens een stage’. De suggestie wordt gedaan om voort te bouwen op de alternatieven uit de coronapandemie, toen er ook weinig stageplekken waren.
Nu is mijn geheugen niet zo goed, maar ik herinner me niet zo veel enthousiasme over de beroepspraktijkvorming in de periode 2020 – 2022. Ik heb geen wetenschappelijk onderzoek verricht. Wél heb ik studenten en docenten gevraagd wat ze vinden van het advies. Niemand was enthousiast.
- Ik leer veel meer in een bedrijf over mijn vak dan op school.
- Op school hebben we niet dezelfde apparatuur als in de praktijk – we werken in de stadsschouwburg met de meest moderne trekkenwand (een theatertechnische hijsinstallatie).
- Ik heb juist heel veel geleerd van de omgang met echte klanten en echte collega’s.
- Natuurlijk is het goed dat studenten oefenen op een pop om een katheter in te brengen. Alleen in de praktijk leren ze dat het niet alleen gaat om de technische vaardigheid, maar ook de patiënt op zijn gemak stellen en uitleggen wat je aan het doen bent.
- Op school bakken we brood tijdens kantooruren. Door mijn stage kwam ik erachter dat bakkers heel vroeg moeten opstaan. Ik twijfel daardoor of het bakkersvak wel iets voor me is.
- Als we de stages reduceren tot opdrachten op school, zijn we een veredelde havo en geen beroepsonderwijs. Echte praktijkervaring is het hart van het mbo. Doe zo weinig mogelijk op school, ga naar de beroepspraktijk!
In de Onderwijsraad zitten allerlei knappe koppen: vier professoren, drie doctoren en twee mensen met ‘alleen’ een academische opleiding – zij zullen toch wel weten wat verstandig is? De Onderwijsraad pleit voor minder stages en meer praktijkgericht onderwijs op school vanwege de schaarste op de arbeidsmarkt. Hierdoor zouden er minder stagemogelijkheden, omdat er minder praktijkbegeleiders zijn.
Klopt dat wel? In het voorjaar 2023 geeft S-BB aan dat er helemaal geen stagetekorten zijn, er zijn zelfs overschotten: ‘Waar in coronatijd nog 22.000 stageplekken te kort waren, is er inmiddels in veel sectoren een fors stageoverschot ontstaan. Dat blijkt uit de voorjaarseditie van de SBB Stagebarometer. ‘Dat betekent dat er voor de meeste vakmensen van de toekomst voldoende mogelijkheden zijn om zich te kunnen ontwikkelen bij een leerbedrijf. Ook is het een teken dat veel bedrijven bereid zijn om te investeren in de vakmensen die ze nodig hebben’, reageert directievoorzitter van de S-BB, Hannie Vlug. De meest recent SBB-cijfers zijn uit najaar 2023. ‘In totaal zijn er in de periode tussen april en met september 2023 bijna 130.000 studenten in Nederland begonnen aan een stage of leerbaan binnen het middelbaar beroepsonderwijs.’ 1.433 studenten vonden nog geen stage. Het gaat dus om slechts 1% van alle studenten.
Ik hoop dat de minister van Onderwijs dit rapport van de Onderwijsraad in de bureaula legt of nog beter in de prullenmand gooit. Mbo-scholen moeten écht blijven inzetten op zoveel mogelijk stages en leerbanen in bedrijven en maatschappelijke organisaties. Studenten hebben daar baat bij. De vraag is welk probleem de Onderwijsraad aan het oplossen is, als slechts 1% van de mbo-studenten nog geen stage heeft gevonden… Is het een idee om iets minder professoren en doctoren in de Onderwijsraad te zetten, maar docenten die de praktijk kennen?
Alles kan, want er zijn vacatures in de Onderwijsraad. Tot 30 juni kun je solliciteren.