Om het hiërarchie-denken in het onderwijs te doorbreken, is een stelselherziening nodig. Daarover zijn alle aanwezigen tijdens een talkshow over het mbo het eens.
Onder leiding van voormalig topambtenaar Mark Frequin debatteerden diverse gasten over de toekomst van het mbo. Volgens Henrike Karreman, directeur mbo op het ministerie van Onderwijs, kijkt minister Robbert Dijkgraaf met oprechte verwondering naar het mbo. Zijn pleidooi voor het doorbreken van het hiërarchie-denken in het onderwijs krijgt veel steun. Volgens Dijkgraaf moeten we niet meer denken in hoger en lager onderwijs. In plaats daarvan is er sprake van een waaier van gelijkwaardige opleidingsvormen. Maar hoe doorbreken we het hiërarchie-denken? Dat is de centrale vraag tijdens het Reuring-café in de Haagse binnenstad.
Kramp
Volgens Ron Bormans van de Hogeschool Rotterdam is het de hoogste tijd voor een stelselherziening. Sinds het rapport ‘Tijd voor onderwijs’ van de commissie-Dijsselbloem (2008) zit Nederland echter in een kramp: over stelselwijzigingen in het onderwijs mogen we niet meer praten. Bormans zou het bijvoorbeeld een goede zaak vinden als jongeren weer kunnen stapelen in het onderwijs: van vmbo naar havo naar vwo. Dat bevordert het ideaal van gelijke kansen.
Late selectie
Edith Hooge van de Onderwijsraad maakt van de gelegenheid gebruik nogmaals te pleiten voor een later selectiemoment in het voortgezet onderwijs. In Nederland moeten jongeren al rond hun twaalfde kiezen voor een richting. Het zou veel beter zijn als jongeren tot 15 jaar bij elkaar in de klas zouden blijven. Op dat moment zouden leerlingen moeten kiezen voor een algemeen vormende, theoretische leerweg (het huidige havo of vwo) of een meer praktische beroepsopleiding. In beide varianten zouden leerlingen tot een hoog niveau moeten kunnen reiken. Ook op het gebied van vakmanschap zou een ‘master’-niveau moeten bestaan.
Modder
Ook de andere aanwezigen hebben wel ideeën voor een stelselwijziging. Zo pleit Joany Krijt van MBO Utrecht voor een afschaffing van het havo. De route naar het hoger beroepsonderwijs loopt dan automatisch via het vmbo en het mbo. Claudia Reiner van Techniek Nederland wijst op het belang van ‘leven lang ontwikkelen’. In de technieksector krijgen werknemers de garantie zich tien jaar te kunnen ontwikkelen. Ook het idee van leerrechten via vouchers voor iedere Nederlander komt nog aan de orde. Volgens Edith Hooge zijn we in Nederland op dit gebied door de modder aan het dwalen. Het leven lang ontwikkelen komt maar niet van de grond.
Aandacht voor de student
Samia Boukhizzou, voormalig JOB-bestuurder en nu hbo-student, mist vooral aandacht voor de individuele student. Henrike Karreman begrijpt de zorgen van Samia. Volgens haar is het ministerie van Onderwijs bezig de aandacht te verleggen van de instelling naar de student.
Intelligentie
Na alle voorstellen voor stelselwijzigingen maakt Ron Bormans nog een relativerende opmerking. Selectie zal altijd een element blijven in het onderwijs. Intelligentie bestaat, er zijn verschillen in cognitieve vermogens. De fenomenen hoog en laag kunnen we niet wegpoetsen. Wel moeten we andere woorden gebruiken. Aan het eind van de bijeenkomst krijgt ook nestor Roel in ’t Veld, aanwezig in de zaal, nog het woord. Volgens de voormalig topambtenaar op het ministerie van Onderwijs, die ook nog kort staatssecretaris was, is het beleid om gelijke kansen te bevorderen niet succesvol. Hij mist in het debat de inbreng van het private onderwijs. Volgens In ’t Veld is het een interessante vraag waarom een private opleider als NCOI zo succesvol is. Kan het publieke onderwijs hier niet iets van leren?
Aan de slag
Bij de afsluiting van het debat is duidelijk dat de tijd rijp is voor ingrijpende vernieuwingen in het onderwijsstelsel. Het ministerie van Onderwijs kan aan de slag!
De talkshow in het Reuring!Café werd georganiseerd door de Verenging voor Overheidsmanagement. Kijk hier voor meer informatie.