Bij de aanpak van fraude met de basisbeurs komen vooral mbo-studenten met een migratieachtergrond in beeld. Dat blijkt uit onderzoek van journalisten van Investico, de NOS en Trouw. Minister Dijkgraaf laat onderzoek doen.
Fraude met de basisbeurs is eenvoudig. De student die thuis woont krijgt een beurs van ruim 100 euro per maand, wie niet thuis woont krijgt bijna 300 euro. Sinds 2012 heeft Duo, de organisatie die de studiebeurzen verstrekt, de controles aangescherpt. Op basis van risicoprofielen leggen controleurs huisbezoeken op af bij verdachte studenten. De onderzoekers ontdekten dat met name mbo-studenten met een migratieachtergrond van fraude beschuldigd worden.
Leenstelsel
Dat Duo vooral naar mbo-studenten kijkt, is wel te verklaren. Sinds de introductie van het leenstelsel in 2015 bestaat de basisbeurs alleen nog voor mbo-studenten. Logisch dat de afgelopen tijd Duo dus vooral naar mbo-studenten heeft gekeken. Dat gaat veranderen als vanaf komend studiejaar ook hbo- en wo-studenten weer recht hebben op een basisbeurs. Duo is dan ook van plan de controles te intensiveren.
Algoritme
Minder goed te verklaren is waarom Duo vooral kijkt naar studenten met een migratieachtergrond. De cijfers spreken boekdelen. Via contacten met advocaten kwamen bijna 400 fraudezaken in beeld. Bij zo’n 97 procent ging het om studenten met een migratieachtergrond. Duo probeert via bepaalde kenmerken van studenten mogelijke fraudeurs in beeld te krijgen. Het is bijvoorbeeld verdacht als een student in huis woont bij een familielid. Het algoritme kijkt niet naar migratieachtergrond, aldus Duo. De organisatie kan niet verklaren waarom vooral studenten met een migratieachtergrond verdacht worden.
Dijkgraaf
Minister Dijkgraaf is verbaasd over de bevindingen van de onderzoekers. Hij spreekt van een ‘bijzonder verontrustend signaal’. Via een extern onderzoek laat hij nagaan of de werkwijze van Duo wel door de beugel kan. Is er sprake is van een indirect discriminerend effect? Studentenorganisatie JOB is geschokt dat mensen met een migratieachtergrond vaker als fraudeur worden bestempeld. Volgens JOB laat dit zien ‘dat er in Nederland systemen bestaan die discriminerend werken.’
Lees hier meer over het onderzoek