COLUMN | Met een kruiwagen vol stront voor het ministerie, een petitie met bijna 25.000 handtekeningen en een visiestuk voor gelijke financiële regelingen: het afgelopen jaar was vol strijd en actie. Nu ik het voorzitterschap overdraag, blik ik terug op vijf thema’s waar JOBmbo zich hard voor maakte.
1. Roekeloze risicoprofilering
Voor gelijkwaardigheid zou je niet moeten hoeven strijden. Het is een grondrecht. Toch hebben we het afgelopen jaar hard gewerkt om mbo-studenten evenveel rechten en kansen te geven als hbo- en wo-studenten. Want gelijkwaardig voelen ze zich allerminst. En er zijn genoeg cijfers om hun gevoel te onderbouwen.
Zo discrimineerde DUO langer dan tien jaar studenten op basis van afkomst en sociaaleconomische status. Dat bleek uit het rapport Roekeloze risicoprofilering, dat Amnesty International in november 2024 publiceerde. Mbo-studenten en studenten met een migratieachtergrond werden door het gebruikte algoritme vaker gecontroleerd en soms onterecht bestempeld als fraudeur. DUO mag het risicoprofileringsalgoritme niet meer gebruiken, maar we zien bijvoorbeeld wel nog dat verhuurders van studentenwoningen mbo’ers vaker weigeren dan hbo- en wo-studenten.
Samen met Amnesty International en andere studentenorganisaties overhandigden we het rapport aan de minister van Onderwijs. Tijdens een stevig gesprek met het ministerie en DUO hebben we bovendien aangekaart dat mbo’ers nog steeds worden gediscrimineerd. Inmiddels zijn er landelijke afspraken gemaakt over betere toegang tot studentenhuisvesting voor mbo-studenten. JOBmbo blijft scherp toezien op de naleving.
2. Aanhoudende stagediscriminatie
Ook op de arbeidsmarkt blijft ongelijkwaardigheid voelbaar. Stagediscriminatie is anno 2025 nog steeds een groot probleem. Mbo’ers worden minder vaak geselecteerd dan hbo’ers en krijgen vaker te maken met onbetaalde stages. Krijgen ze wel een stagevergoeding, dan is dat bedrag gemiddeld het laagst.
Samen met studenten en politici overhandigden we een petitie aan de minister van Onderwijs voor een verplichte stagevergoeding. De petitie is bijna 25.000 keer ondertekend, door politiek links én rechts. We zijn inmiddels zover dat iedere mbo-school een stagemeldpunt heeft waar mbo’ers stagemisstanden kunnen aankaarten, maar vaak weten de studenten dit niet. Daarom heeft JOBmbo directieteams van opleidingen, de MBO Raad en het ministerie van OCW aangespoord bekendheid te genereren voor deze stagemeldpunten.
3. Gebrek aan stilteruimtes op scholen
Nog iets wat veel mbo-studenten nodig hebben, maar waarin ze niet altijd worden erkend: een stilteruimte. Bijvoorbeeld om te bidden of medicijnen toe te dienen. Wij zien het als groot goed dat elke mbo-school een stilteruimte heeft. En dat is nog lang niet het geval.
In samenwerking met LAKS, MSA Nederland, STIP, LSVb, ISO en Ieder(in) schreven we een stappenplan dat studentenraden kunnen gebruiken wanneer ze hierover in gesprek gaan met directies. De studentenraden blijven niet stilzitten: het stappenplan is inmiddels al veelvuldig in gebruik.
Ook ontwikkelden we afgelopen jaar onze nieuwe Handreiking passend onderwijs. Hierin vertellen we waar je als (aankomend) mbo-student allemaal recht op hebt. Van ondersteuning bij autisme of dyslexie tot de mogelijkheden om je studie te pauzeren of te versnellen. Zaken die niet bij alle mbo-studenten bekend zijn, maar waar je wel recht op hebt.
4. Oneerlijke financiële regelingen
(On)gelijkwaardigheid is ook in geld uit te drukken. Mbo’ers kunnen rekenen op een lagere basisbeurs en komen minder snel in aanmerking voor een aanvullende beurs dan studenten in het hbo en wo. En ja, de collegegelden in het hbo en wo zijn hoger, maar een simpele rekensom laat zien dat het benodigde maandbedrag voor een mbo-student onder de streep ongeveer net zo hoog is als dat van een hbo- of wo-student.
Daarom schreven we samen met de MBO Raad een visiestuk waarin we pleiten voor gelijke financiële regelingen voor mbo-studenten. Dit stuk ligt bij het ministerie van OCW en alle politieke partijen; die hebben toegezegd dat ze deze ongelijkheid recht willen trekken. Het is aan het volgende kabinet om zijn eigen financiën helder te krijgen en hiervoor geld vrij te maken.
5. Minimumjeugdloon ontoereikend
Dat ruim 45% van de mbo-studenten geldzorgen heeft, ligt niet alleen aan die financiële regelingen. Veel studenten werken naast hun studie, maar die bijbaan levert te weinig op. Tot je 21e moet je het namelijk doen met een minimumjeugdloon.
Daarom hebben we ons aangesloten bij het initiatief van FNV Young & United: met een kruiwagen vol stront liepen we naar het ministerie van Sociale Zaken en doopten het om tot ministerie van Schijtloon. Om te laten zien dat we af willen van het minimumjeugdloon tot 21 jaar. De directeur-generaal van het ministerie gaf ons gelijk, maar het is aan het volgende kabinet om er echt iets aan te doen.
We hebben veel bereikt, veel meer dan ik in één column kan vertellen. Maar we zijn er nog lang niet. JOBmbo blijft, ook met een nieuw bestuur, keihard strijden voor mbo’ers. Zij zijn de bouwstenen van onze samenleving, en dat is het strijden waard.
Kayleigh el Chab draagt haar voorzitterschap over aan Maurits Brus. Wil je meer weten over JOBmbo? Ga naar www.jobmbo.nl.