Ook dit jaar geeft onze huiscolumnist Haye van der Werf weer enkele leestips voor de zomervakantie. Ditmaal in de functie van boekentherapeut.
De boekentherapeut: eerlijk gezegd wist ik van het bestaan niet af. Begin juli hoorde ik voor het eerst deze term in het radioprogramma ‘Kunststof’. De functie, overgewaaid uit Engeland, betreft een dame of heer die de cliënt, na kennisname van de klachten, een boektitel adviseert om van de kwaal, neurose of ergernis af te komen. Omdat ik, ook even nagevraagd in mijn directe omgeving, niet begiftigd ben met al teveel kwalen, neuroses en ergernissen heb ik mij als ‘Boekentherapeut’ maar even laten leiden door een inschatting van de gemiddelde gemoedstoestand van de managers, docenten en medewerkers in het mbo. Trek het u niet al te veel aan! Het gaat vast niet om u maar zeker weten kunt u zo een aantal collega’s noemen die beladen met klachten, neuroses of afkickverschijnselen de vakantie ingaan! Voor hen hier een drietal boeken die wellicht de klachten verminderen, verklaren of zelfs wegnemen. Mocht u ze niet meer spreken dan kunnen genoemde boeken uzelf ook veel plezier of verlichting brengen.
1. The Game
Voor wie niet goed weet om te gaan met ‘digitalisering’ is The Game, van Alessandro Baricco, zeer geschikt. Alessandro Baricco is een Italiaanse filosoof en oprichter van de ‘Scuola Holden’ in Turijn. Die school is een instituut voor ‘vertellers’ en beleidsmakers. Na een kwakkelend begin inmiddels uitgegroeid tot een gerespecteerd instituut bezocht door managers, wetenschappers uit de hele wereld. Baricco zelf adviseert onder meer president Macron en is in progressief Italië een fenomeen. In 2010 schreef hij al het boek De Barbaren waarin hij de digitale opkomst en ontwikkelingen analyseerde. Hoewel de titel anders doet vermoeden relativeert hij in dit boek de vermeende oppervlakkigheid van de veelal jonge Internetgebruikers en wijst juist op de voordelen van het ’surfen’ en de werelden die daardoor opengaan. Nu negen jaar later voelde hij de behoefte opnieuw een introductie te schrijven over de digitale ontwikkelingen. Het boek begint met een beknopte maar toch gedetailleerd geschiedenis van de ontwikkelingen rond de computer, de bits en bytes, de verspreiding en het gebruik. Van ARPA tot Whatsapp alles komt aan de orde en wordt vertaald in een landschap van pieken en dalen. Al lezend sta je achteraf versteld van de ingrijpende gebeurtenissen uit de afgelopen vijftig jaar en de impact op ons leven. Maar naast die geschiedenis – die elke docent paraat zou moeten hebben – verklaart Baricco ook de gevolgen voor ons gedrag en de effecten op het sociaaleconomisch en dagelijks leven. Hij laat zien wat er achter de icoontjes op onze smartphone verborgen zit maar ook hoe nieuwe megabedrijven als Google, Amazon en Microsoft onze gegevens benutten en de stock markets beheersen. Als je je studenten wilt blijven volgen en het gebruik van ICT in de klas begrijpen is The Game een must.
2. Grand Hotel Europa
Voor degenen met vliegschaamte, afschuw van Giethoorn of Venetië is Grand Hotel Europa, van Ilja Leonard Pfeijffer, zeer geschikt. Mijn ervaring zegt dat docenten en medewerkers in het onderwijs nogal eens de neiging hebben ‘onontdekte’ vakantieplekken op te zoeken. Vanwege de duur van de vakanties en de interesse in ‘vreemde culturen’ of regio’s trof je tientallen jaren geleden deze vakantiegangers al aan in de uithoeken van Europa of nog verder weg in toen nog obscure landen als Vietnam of Cambodja. Grand Hotel Europa rekent genadeloos af met deze categorie. Daarom een waarschuwing: dit boek zal, wat dit betreft, velen van u pijn doen. Want Pfeiffer laat zien dat dit doende exclusieve, geïsoleerde plekken zijn verworden tot ‘toeristenvallen’ van ongekende allure. In Venetië gooit hij zelfs zo’n toerist over de brugleuning. Maar dit boek is meer: een wat oppervlakkige romance, een simpele detective rond de schilder Caravaggio, berucht en beroemd. Maar vooral een scherpe analyse van de vermeende teloorgang van Europa, de opkomst van andere continenten en de ‘musealisering’ van dit werelddeel. Afgezien van de discussie over Huawei en het 5G-netwerk lijken wij ons in Nederland weinig druk te maken over de opkomst van de Chinese of de Indiase economie. Immers wij doen het goed in de EU, eindelijk gaan ook de lonen omhoog en wellicht is er weer ruimte om te investeren in onderwijs en zorg. Maar intussen vinden buiten onze grenzen – zie ook hiervoor The Game en de macht van de jongens uit Silicon Valley – ontwikkelingen plaats die wellicht straks van Europa een Open Lucht Museum maken voor toeristen van elders. Door de gelaagdheid van dit boek een aanrader ter lering en vermaak.
3. Moord in de Moestuin, Nicolaas Mizee
In alle publiciteit rond het mbo lijken de AOC’s en de medewerkers aldaar nog weleens over het hoofd te worden gezien. Onterecht. Het is een bloeiende bedrijfstak en er worden studenten opgeleid die later werkzaam zijn in een deel van de economie dat van groot belang is en voor grote transities staat. Vandaar aandacht voor deze publicatie. ‘De oorspronkelijke betekenis van vakantie geeft aan dat je vrij hoort te zijn van verplichtingen, dat je agenda leeg is’, zegt politiek filosoof Ivana Ivkovic. In aanvang is dit boek daar een mooi voorbeeld van. Weliswaar om gezondheidsredenen bij haar echtgenoot en de luidruchtige verbouwplannen van de buren besluit de hoofdpersoon voor de zomer een tuinhuis te huren op het landgoed waar zij, bij vrienden, in haar jeugd vaak kwam. Wat begint als een landerig verblijf met nostalgische trekjes ontpopt zich tot een Agatha Christie-achtige detective en een psychologisch spel tussen de bewoners van het landgoed en de gebruikers van de daar aanwezige moestuinen. Vooral in aanvang valt het zorgvuldige taalgebruik op en de levensechte dialogen. En voor de AOC’ers onder u die de moestuin op school maar moeizaam kunnen missen : het boek bevat uitgebreide beschrijvingen van de volkstuinplanten, de groeicurven en de wijze van bemesting en oogsten. Allengs wordt het ook nog een moordverhaal met een lange voorgeschiedenis en dorpse intriges. Typisch een boek voor een ‘lege agenda’ en een hangmat ergens in een stille tuin.
Ik besef dat de verdere professionalisering tot ‘Boekentherapeut’ nog wel enige studie vergt. Niettemin hoop ik dat deze aanzet u enig leesplezier oplevert voor de welverdiende vakantie. Die verdiende onderbreking van de waardevolle werkzaamheden is u van harte gegund.
Drs. Haye G.H. van der Werf, Boekentherapeut in opleiding