Cross-over: therapeutisch begeleiden en agrarisch doen

Een groene opleiding combineren met een opleiding in de maatschappelijke zorg? Het kan met de cross-over opleiding Persoonlijk begeleider zorgboerderij / Werkbegeleider zorgboerderij. Een gesprek met twee docenten van het Clusius College en Ingrid Kolen van het Consortium Beroepsonderwijs.  

‘Eigenlijk was het een noodzaak vanwege het inkorten van de opleiding’, zegt docent Joost Moes. ‘Want een aanvulling met het keuzedeel Maatschappelijke Zorg alleen was niet voldoende om de zorgbedrijven te bedienen.’ Zijn collega Remco van de Kooij: ‘En aan de andere kant hebben de honderd zorgboerderijen in Noord-Holland wel behoefte aan werknemers met maatschappelijke zorgvaardigheden.’ Waarop Joost zegt:  ‘Daarom hoeven onze studenten nooit een stageplek te zoeken, want die is er al. Die wordt bovendien bijna altijd omgezet in een baan.’

Samenwerken

In hun zoektocht begreep de directie van het Clusius College via het ministerie dat er meer cross-overs waren. Vervolgens zochten zij contact met enkele mbo-scholen om hun idee van een cross-over voor de twee groene opleidingen met maatschappelijke zorg in een nieuw kwalificatiedossier te bespreken. Uiteindelijk werd het een samenwerking met het Horizon College. Dit past binnen de experimenteerregeling die tot 2025 geldt.

‘Het Horizon College biedt in onze cross-over nu de maatschappelijke zorgkant van de opleiding aan en wij het agrarisch deel. Alle leerjaren zijn al gestart. De tweedejaars krijgen in februari 2022 de nieuwe examens’, zegt Remco. ‘Agrarische studenten zijn echte doeners, maar weten nog weinig van maatschappelijke zorg. En omgekeerd weet de medewerker maatschappelijke zorg te weinig van dieren en gewassen om die op de boerderij te onderhouden,’ vult Joost Moes aan. Omdat deze cross-over 60 procent zorg en 40 procent agrarisch bevat, kunnen gediplomeerden naast het werken op een zorgboerderij ook gaan werken bij gespecialiseerde verpleeghuizen met groen, een tuin of dieren erbij. Of bij de gehandicaptenzorg waar een kinderboerderij is.

Uitdaging

Een kwalificatiedossier voor een cross-over opleiding maken is maar één kant van het verhaal. Het was daarnaast een uitdaging om op tijd examens te ontwikkelen. ‘Daar kwamen wij als examenleverancier namens het ROC om de hoek kijken’, zegt Ingrid Kolen, teamleider bij Consortium Beroepsonderwijs. ‘Dit betekende wel op afstand overleggen. Joost Moes: ‘Dat ging prima. We merkten direct dat de mensen van het Consortium zeer kundig waren. Dan gaat het ook online veel makkelijker.’

Dus werden via Teams overleggen gevoerd en afspraken gemaakt over terminologie en werkprocessen. ‘Omdat het Consortium de formats en de inhoudelijke toetstechnische kennis en ervaring had, was er nooit echt discussie. Knap wat ze gedaan hebben’, zegt Remco van der Kooij. Ingrid Kolen knikt bevestigend. ‘Toetstechnisch moet voor ons alles 100 procent kloppen. Daar gaan wij altijd vanuit!’ Haar team heeft inmiddels hard gewerkt en het concept ligt deze maand ter vaststelling voor, zodat deze cross-over op tijd in februari gevalideerde examens kan inzetten.

Vaktaal aanpassen

Nu komen in de cross-overs ‘Persoonlijk begeleider zorgboerderij/Werkbegeleider zorgboerderij’ (niveau 3) twee werelden samen die best verschillend zijn. Dan is toch niet alles van een leien dakje gegaan? ‘Dat klopt. We moesten de vaktaal die bij maatschappelijke zorg gebruikt wordt wel aanpassen aan het taalgebruik dat de agrarische opleiding hanteert. Want hoewel de werkprocessen gelijk zijn, is dat bij de inhoud en terminologie niet het geval’, aldus de ontwikkelteamleider van het Consortium.

‘Ja’, roept Joost. ‘Zo praten wij op een zorgboerderij niet over cliënten, maar over deelnemers. Iets dat beter past bij onze begeleiding in de zorg.’ Remco vult aan: ‘Een deelnemer mag niet altijd bij alle werkzaamheden zijn vanwege de veiligheid, hygiëneregels of dierenwelzijn. Bijvoorbeeld bij het verzorgen van dieren of gewassen mag het wel, maar bij de geboorte van een dier of het spuiten van gewassen niet! Dat is weer afhankelijk van de ervaring van de deelnemer. Maar in principe moet de begeleider dat zelf doen.’

Al werkende werd duidelijk dat er bij de maatschappelijke zorgexamens nog een uitdaging was: de begeleider en de examinator bleken vaak dezelfde persoon te zijn omdat zorgboerderijen veelal kleinschalig zijn. Die inzichten waren zeer leerzaam voor de mensen van het Consortium. ‘Het mooie van de samenwerking met het Clusius College was, dat mijn team en ik met hen aan concrete oplossingen gewerkt hebben en nu beter hebben leren zien wat er op een zorgboerderij exact gebeurt. Die les hebben we van deze agrarische jongens geleerd’, aldus Ingrid.

Handen uit de mouwen

De cross-over heeft volgens beide docenten zeker meerwaarde voor de school, de studenten en de zorgbedrijven. Remco: ‘De sociale component van therapeutisch werken en het begeleiden van deelnemers op een zorgboerderij is belangrijk. Maar studenten moeten ook weten wat het werken op een zorgboerderij inhoudt: de handen uit de mouwen steken en buiten de activiteiten zien. Dat moeten ze wel leuk vinden. Naast het anticiperen op de gemoedstoestand van een deelnemer is dit wel iets wat ze met deelnemers moeten doen. Want buiten actief zijn doet wat met mensen!’ Joost: ‘Daarom trekt deze cross-over ook een ander type student dan de agrarische student aan: meer studenten met een zorggedachte.’

Clusius is nu nog het enige AOC die deze cross-over op beide niveaus aanbiedt. ‘Maar gekeken wordt welke andere AOC’s dit ook willen gaan aanbieden. Want met een landelijke spreiding is de kans groter dat de opleiding blijvend wordt. Daarin overleggen we onder meer met de landelijke federatie zorgboeren. Die hebben er ook een belang bij’, aldus Remco. Optimisme dus bij het Clusius College en het Horizon College over het slagen van hun cross-over. Dit alles met dank aan en met medewerking van het Consortium Beroepsonderwijs.

Lees ook: Veel belangstelling voor cross-over kwalificaties