Wil Nederland zijn welvaart behouden, dan moet de vrije studiekeuze aan banden. Voor opleidingen met slechte arbeidsmarktkansen moet een numerus fixus gaan gelden. Ook is een groot herscholingsprogramma nodig. Dat betoogt de denktank ‘Denkwerk’ in het adviesrapport ‘Kiezen en delen’.
Volgens het rapport is het voor Nederland cruciaal om de grootschalige arbeidsmarktkrapte aan te pakken. Dat kan volgens de denktank gebeuren door een gecoördineerde aanpak van overheid en sociale partners. Enerzijds moeten er werknemers worden vrijgespeeld door economische activiteiten met weinig meerwaarde af te bouwen. De denktank kijkt dan naar sectoren als de veehouderij en slachterijen. Voor werknemers moet het aantrekkelijk gemaakt worden om over te stappen naar sectoren als de zorg. Een publiek-privaat fonds zou tijdelijk moeten zorgen voor behoud van salaris van werknemers die overstappen naar een andere sector.
Numerus fixus
Daarnaast is het essentieel om het opleidingssysteem beter af te stemmen op de maatschappelijke behoeften. Volgens de denktank baseren jongeren op dit moment hun studiekeuze vooral op persoonlijke interesse. De grote tekorten in sectoren als bouw en zorg worden daardoor niet kleiner. Als oplossing pleit Denkwerk voor het rigoureus beperken van studieplekken voor opleidingen met slechte arbeidsmarktperspectieven. Dat kan via een numerus fixus, iets dat volgens de denktank nu ook al in Duitsland gebeurt. Op dit moment wordt de numerus fixus in Nederland vreemd genoeg vooral toegepast bij studies die opleiden voor maatschappelijk nuttige banen, zoals geneeskunde en bouwkunde. Technische universiteiten hameren al langer op het aantrekkelijker maken van technische beroepen ten koste van communicatiewetenschappen en sociaal-culturele vakken.
Leerrekening
Volgens Denkwerk ligt de belangrijkste verantwoordelijkheid voor om- en bijscholing bij werkgevers en werknemers. De overheid kan een belangrijke bijdrage leveren met budgetten en een breder scholingsaanbod. De denktank denkt daarbij aan een individuele leerrekening, die werknemers recht geeft op periodieke bijscholing. Dit soort voorstellen zijn al eerder door adviesbureaus gedaan. Tot op heden hebben achtereenvolgende kabinetten deze adviezen stelselmatig in de wind geslagen.
Bekijk hier het volledige rapport ‘Kiezen en delen’ van Denkwerk, een onafhankelijke denktank