Een eigen leerrekening voor iedere Nederlander, waarmee hij of zij naar believen bijscholing kan inkopen. Tal van organisaties, waaronder de SER, pleiten al langer voor zo’n systeem van leerrechten. Maar het kabinet ziet er voorlopig geen heil in.
De afgelopen tijd hebben tal van organisaties gepleit voor het invoeren van een systeem van leerrechten. In juni 2019 presenteerde economisch onderzoeksbureau SEO een doorwrocht plan, waarbij iedere Nederlander gedurende het leven recht heeft op een bepaalde hoeveelheid onderwijs. Wie een volledige universitaire studie heeft gevolgd, heeft in zijn werkzaam leven nog minder leerrechten tot zijn beschikking dan wie een korte vakopleiding heeft gevolgd. Volgens SEO zouden de kosten en basten van dit systeem gunstig uitvallen. Een hoger scholingsniveau leidt immers tot meer economische groei. En ook de ongelijkheid zou afnemen, omdat vooral laagopgeleiden veel leerrechten zouden krijgen.
Enthousiast
Sinds de presentatie van het SEO-rapport hebben tal van organisaties zich enthousiast bij dit idee aangesloten. Zoals zeer recent nog de MBO Raad, de Vereniging Hogescholen en de Vereniging van universiteiten. In hun advies ‘Een leven lang ontwikkelen voor iedereen’ pleiten de drie onderwijskoepels voor een recht voor iedere Nederlander om jaarlijks één week onderwijs te volgen. Ook de SER pleit al enige tijd voor de invoering van een individuele ontwikkelrekening. Hetzelfde deed onlangs de commissie-Borstlap.
Fraude
Ondanks al dit enthousiasme in de samenleving, is de kans op realisatie voorlopig klein. Het huidige kabinet ziet er namelijk geen heil in. In de voortgangsrapportage over leven lang ontwikkelen schrijft het kabinet het voorstel voor leerrechten ‘uitgebreid bestudeerd’ te hebben. Hoewel het principe van leerrechten als een ‘belangrijke benadering’ wordt gezien, ziet het kabinet toch vooral nadelen. Zo zou een publieke leerrekening grote gevolgen hebben voor de overheidsbegroting. ‘Een afdwingbaar leerrecht van tienduizenden euro’s is de facto een openeinderegeling’, zo schrijft het kabinet. Bovendien zou het complex in de uitvoering zijn. Een nieuw uitvoeringsmodel gaat volgens het kabinet gepaard met ‘een zeer omvangrijke ICT-operatie’. Ten slotte zou het systeem ook fraudegevoelig zijn: ‘de fraudebestendigheid van leerrekeningen is moeilijk te waarborgen’.
Eerste STAP
Al met al kiest het kabinet voor een relatief kleine eerste stap: de STAP-regeling. Op basis hiervan kunnen Nederlanders aanspraak maken op een scholingsbudget van maximaal 1.000 euro per jaar. Voor deze regeling is vanaf 2022 jaarlijks ruim 200 miljoen euro beschikbaar. In theorie kunnen straks dus 200.000 Nederlanders per jaar het STAP-budget van 1.000 euro krijgen. De uitvoering van de regeling is in handen van UWV. Of er nog grotere stappen zijn te verwachten rond leven lang ontwikkelen, is volgens de voortgangsbrief ‘aan een volgend kabinet‘.
Lees de Voortgangsrapportage over leven lang ontwikkelen en de routekaart
Lees ook: Dossier Leven lang ontwikkelen