In een pamflet pleit de VVD voor een fundamentele wijziging van het mbo-bestel. De vraag van de arbeidsmarkt moet centraal staan in plaats van het aanbod van mbo-scholen.
Het pamflet is door Anne-Wil Lucas (VVD) ingediend bij de behandeling van de onderwijsbegroting. Volgens het pamflet moeten in de toekomst publieke en private aanbieders mbo-opleidingen kunnen laten accrediteren bij accreditatiecommissies. Zo’n commissie zou moeten bestaan uit onderwijsdeskundigen en (regionale) werkgevers. Zij bepalen of de opleiding van voldoende kwaliteit is en of er voldoende arbeidsmarktperspectief is. De versnippering van toezichthouders in het mbo (inspectie, SBB, macrodoelmatigheidscommissie) wordt zo tegengegaan.
Vraagfinanciering
In het model dat de VVD voor ogen staat wordt niet langer het aanbod, maar de vraag bekostigd: leerlingen krijgen vouchers die ze kunnen indienen bij geaccrediteerde aanbieders. Het kan dan gaan om mbo-scholen, maar ook bedrijven of private aanbieders van onderwijs. Zo’n open bestel is volgens het pamflet in het belang van leerlingen en werkgevers van Nederland.
Toetsgekte
Een centraal thema in het debat is de vermeende ‘toetsgekte’ in het Nederlandse onderwijs. Jasper van Dijk (SP) wil af van de doorgeslagen meetcultuur, het ‘controlisme’ en het ‘ranking the schools’. Scholen en docenten hebben meer aan vertrouwen dan aan prestatieprikkels. De SP wil geen prestatieafspraken en verzet zich dan ook tegen het invoeren van kwaliteitsafspraken in het mbo. Ook Michel Rog (CDA) is kritisch over de cito-isering van het Nederlandse onderwijs. Maar anders dan de SP wil het CDA wel vasthouden aan een verplichte eindtoets in het basisonderwijs.
Rekentoets
Rog is kritisch over de rekentoets in het mbo. Hij sluit zich aan bij de suggestie van de Stichting van de Arbeid, om een uitzonderingsregeling te maken voor leerlingen die hun mbo-diploma niet halen door de rekentoets. Ook Tanja Jadnanansing (PvdA) maakt zich zorgen over de effecten van de rekentoets. Als leerlingen in de knel komen door de toets, moeten de regels rond de toets worden aangepast. Anne-Wil Lucas vreest echter dat hierdoor ‘de lat omlaag’ voor leerlingen wordt gelegd. Ook Harm Beertema (PVV) wil vasthouden aan de vastgestelde eisen rond taal en rekenen en kwaliteitsafspraken: ‘We moeten de vinger aan de pols houden, anders gaan de scholen weer achterover leunen.’
Rust
Paul van Meenen (D66) bleek desgevraagd bereid om kritisch te kijken naar het mbo-bestel. Maar echt enthousiast is Van Meenen niet: ‘rust is ook belangrijk voor het mbo’. Voor experimenten met vraagfinanciering, in het hbo en het mbo, voelt D66 zeker wel.
Waardering
In haar reactie toonde minister Bussemaker waardering voor het pamflet van Anne-Wil Lucas: ‘Het mbo moet kleinschaliger en flexibeler worden.’ Volgens de minister gebeurt er echter al veel. Zo kan het mbo met de nieuwe kwalificatiestructuur sneller inspelen op ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Ook de keuzedelen leveren hier een bijdrage aan. Op de verregaande suggestie van een ‘open bestel’ ging de minister niet in.
Afvinkcultuur
De kritiek op de vermeende ‘afvinkcultuur’ en ‘toetsgekte’ wordt niet gedeeld door de bewindslieden. Harm Beertema (PVV) viel de bewindslieden bij. Hij verweet zijn collega’s een onterecht beeld te schetsen van ‘Stasi-achtige inspecteurs’. Volgens minister Bussemaker is de Inspectie een kritische vriend, die waar nodig streng doch rechtvaardig is. Uiteindelijk wordt daar het onderwijs beter van.
Register
Staatssecretaris Dekker bevestigde, daartoe nadrukkelijk uitgedaagd door Michel Rog (CDA), dat in het lerarenregister geen plaats zal zijn voor onbevoegde leraren. Voorts betoogde hij dat meer draagvlak onder de leraren zeer gewenst is. Het ministerie werkt nu druk aan een wet die het register vanaf 2017 verplicht zal maken.
Na middernacht werden door de onvermoeibare Kamerleden nog enkele moties ingediend. Stemming hierover vindt plaats op dinsdag 11 november.