De ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie zijn nauwelijks bij te benen. De impact van toepassingen als ChatGPT neemt bijvoorbeeld razendsnel toe. Op de beroepspraktijk en dus ook op het beroepsonderwijs. Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) voerde een trendverkenning uit naar de invloed van kunstmatige intelligentie op werk en scholing.
Een uitgebreide literatuurstudie. Ruim zestig interviews met experts uit het werkveld. Resulterend in een verkenning met een systematische analyse voor de zes marktsegmenten waarin kunstmatige intelligentie (KI) de meeste impact heeft. De hoeveelheid werk onderstreept het belang van deze trendverkenning. ‘Kunstmatige intelligentie kleurt ons werk en ons beroepsonderwijs’, onderstreept Renier van Gelooven van SBB.
KI-model
Renier geeft leiding aan het team dat de trendverkenning uitvoert en nam daarbij zelf ook de rol van onderzoeker op zich. ‘We zijn begonnen met enkele expertinterviews om het thema te verkennen: waar hebben we het eigenlijk over? We willen informeren en inspireren over een belangrijk onderwerp, dus moeten we het eerst zelf goed begrijpen. Daarna zijn we de literatuur ingedoken en hebben we diverse mensen gesproken om inzicht te krijgen in hoe KI werkprocessen beïnvloedt. De input gebruikten we om een door SBB ontwikkeld model te vullen: welke gegevens en technieken gebruikt KI, wat levert dat op en wat betekent dit voor het werkproces?’
Uit het onderzoek komt duidelijk naar voren dat de opkomst van KI nieuwe kennis en vaardigheden vergt. Denk hierbij aan het omgaan met data, het interpreteren ervan en het vormen van een kritische houding ten opzichte van resultaten uit een KI-systeem. ‘Het is belangrijk dat we toekomstige beroepsbeoefenaars deze kennis en vaardigheden bijbrengen’, benadrukt Renier. ‘Ze verdienen zodoende een plek in de kwalificatiedossiers.’
Informatie & inspiratie
De trendverkenning start met een algemeen deel met uitleg over kunstmatige intelligentie en het model dat SBB ontwikkelde. Daarna volgt verdieping. ‘We wilden het zo concreet mogelijk maken’, legt Renier uit. ‘Dus hebben we gekeken naar specifieke marktsegmenten, met name de segmenten waarvan we vermoeden dat de impact van KI het grootst is. Wat me daarbij met name opviel, is dat veel mensen nog weinig zicht hebben op de impact van KI op hun werk. Ook opvallend is dat de impact in het ene marktsegment groter is dan in het andere, maar in elke sector gaat het voor veranderingen zorgen. Daarom hoop ik dat deze trendverkenning onderwijsteams niet alleen informeert, maar ook inspireert. Ze kunnen hier echt concreet mee aan de slag: in het derde deel van de verkenning staan tips & tricks om hieraan in de eigen opleiding handen en voeten te geven. Pak de trendverkenning er dus bij en ga met je mensen – en met je contacten uit het werkveld – aan de slag!’
Betere zorg
De trendverkenning bevat, gecategoriseerd in zes marktsegmenten, een voorzet voor cruciale kennis en vaardigheden voor een aantal kwalificatiedossiers. Deze dossiers vormen, zoals bekend, de basis van alle mbo-opleidingen. Gevraagd naar een concreet voorbeeld hoeft Renier niet lang na te denken. ‘Wat ik zelf wel een sterk voorbeeld vind – het onderstreept namelijk echt de meerwaarde van de inzet van KI – is het in een zorgsetting omzetten van gesproken woord in tekst. Dat klinkt heel simpel, maar technologisch is het dat zeker niet. Bovendien heeft deze toepassing veel impact. Zorgmedewerkers moeten allerlei formulieren invullen. Dat maakt de toch al hoge werkdruk nog zwaarder. KI kan daarbij helpen door wat jij zegt in een verslag te zetten. Het heeft echt veel voordelen. Allereerst heb je als verplegende of verzorgende veel minder administratieve rompslomp. Waardoor je meer tijd hebt voor je zorgtaken. Bovendien doe je dit samen met de cliënt. Die krijgt hierdoor het gevoel dat hij of zij bijdraagt aan het eigen zorgproces. De patiënt voelt zich bovendien gehoord. Allemaal plussen, maar het vergt wel nieuwe vaardigheden. Je moet bijvoorbeeld weten hoe je zo’n gesprek moet voeren. Dat is iets wat je kunt leren tijdens je opleiding.’
Een ander voorbeeld komt uit de creatieve sector: beelden laten creëren door KI. ‘Als je daar zonder je te verdiepen mee aan de slag gaat, wordt het beeld toch niet zoals je wil’, legt Renier uit. ‘Je moet leren welke opdrachten je moet geven om het resultaat te krijgen wat je voor ogen hebt: je moet je bekwamen in prompt engineering. Oftewel: hoe vertel ik het systeem wat ik wil? Ook dat zou je dus tijdens je opleiding moeten leren.’
Database
De trendverkenning wordt aangevuld met een database die regelmatig van nieuwe input wordt voorzien. Elke nieuwe trend wordt hierbij geanalyseerd volgens het KI-model. ‘We gaan deze database zorgvuldig bijhouden’, belooft Renier. ‘Gezien de snelle ontwikkelingen – anderhalf jaar geleden hadden we nog niet van ChatGPT gehoord – is dat misschien wel een taak die we door KI kunnen laten uitvoeren!’
De trendverkenning is hier te vinden
Lees ook: Nieuw kwalificatiedossier opleidingen zakelijke dienstverlening
