In oktober 2017 presenteerde de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie het regeerakkoord ‘Vertrouwen in de toekomst’. Het akkoord bevatte een groot aantal plannen voor het mbo. Nu, zo’n 3,5 jaar later en aan de vooravond van nieuwe verkiezingen, kan de balans worden opgemaakt. Wat is gelukt en wat niet?
Het regeerakkoord van oktober 2017 kende een opmerkelijk groot aantal plannen voor het mbo. In een artikel kwamen wij indertijd tot een reeks van tien concrete beleidsvoornemens. Deze voornemens hadden betrekking op de volgende onderwerpen:
1. Beroepsgericht rekenonderwijs
2. Een verlengde kwalificatieplicht
3. Afschaffen van de cascadebekostiging
4. Soepele overgangen tussen vmbo, mbo en hbo
5. Experiment met vraagfinanciering
6. Strengere eisen aan studies met matige baankans
7. Meer aandacht voor burgerschapsonderwijs
8. Regionale invulling van kwalificaties
9. Introductie vakcertificaat
10. Extra geld voor groen onderwijs
Successen
Als we de rij afgaan, zien we dat veel voornemens zonder meer snel gerealiseerd zijn. Zo is de cascadebekostiging (3) al in 2018 afgeschaft. Ook heeft het kabinet voortvarend het groene onderwijs overgeheveld van het ministerie van Economische Zaken naar dat van OCW, inclusief het daarbij beloofde extra geld (10). Het burgerschapsonderwijs (7) krijgt veel aandacht, waarbij minister Van Engelshoven de vinger goed aan de pols houdt. Verder hebben scholen zeker meer mogelijkheden gekregen om doorlopende leerlijnen aan te bieden (4). Een wetsvoorstel daartoe werd in 2020 aangenomen. Ook hebben scholen sinds 2018 de mogelijkheid om zelf regionale opleidingen te ontwikkelen (8). Ten slotte is ook het voornemen geslaagd om een vakcertificaat te ontwikkelen voor studenten die hun mbo-studie voortijdig verlaten (9). Vanaf volgend studiejaar hebben deze studenten recht op een mbo-verklaring.
Traag
De realisatie van andere voorstellen heeft meer voeten in de aarde gehad. Het gaat dan bijvoorbeeld om de invoering van beroepsgericht rekenonderwijs (1). Pas zeer recent heeft het kabinet de voorstellen hiervoor vrijgegeven voor internetconsultatie. Pas over anderhalf jaar, vanaf augustus 2022, zal het nieuwe rekenbeleid van kracht zijn. Ook de invoering van een verlengde kwalificatieplicht (2) is traag gegaan. Het ministerie van OCW zag aanvankelijk vooral juridische bezwaren. Onder druk van de CDA-fractie heeft minister Van Engelshoven toch een voorstel hiervoor ontwikkeld, dat in de zomer van 2020 voor internetconsultatie is vrijgegeven.
Niet gelukt
Het zal onvermijdelijk zijn: twee voornemens zijn niet gerealiseerd. Het gaat dan in de eerste plaats over de invoering van vraagfinanciering in het mbo. Deze grote wens van de VVD is niet tot uitvoering gekomen. Minister Van Engelshoven is geen fan van vraagfinanciering. Ze beëindigde in 2019 een experiment met vraagfinanciering in het hbo. Ook het voornemen om strengere eisen te stellen aan opleidingen met een minder baanperspectief is amper tot uitvoering gekomen. Wel heeft de Commissie Macrodoelmatigheid zich kritisch uitgelaten over de grote aantallen studenten die voor een artiestenopleiding of een economisch-administratieve opleiding kiezen. Maar tot nieuw beleid vanuit het ministerie is het niet gekomen.
Eindoordeel
De eindscore is al met al: zes geslaagde plannen, twee half gerealiseerde punten en twee niet gerealiseerde ambities. Er is geen slaag/zak regeling voor kabinetten, dus het eindoordeel laten we graag aan de kiezer.